Wolontariuszem może zostać każdy, bez względu na wiek czy doświadczenie. Praca wolontariacka wiąże się z nawiązywaniem kontaktów z różnymi osobami – zarówno z rówieśnikami, jak i dorosłymi. Dzieci uczą się komunikacji, współpracy i rozwiązywania problemów w zróżnicowanych grupach. Wolontariat jest więc nie tylko sposobem na pomaganie innym, ale także świetną okazją do rozwoju osobistego. Zasady zaangażowania osób nieletnich w działalność społeczną regulują przepisy.
Wolontariusz to osoba, która dobrowolnie i bezpłatnie angażuje się w działania jakiegoś podmiotu. Z pracy wolontariuszy mogą korzystać organizacje pozarządowe oraz podmioty administracji publicznej i jednostki organizacyjne im podlegające, ale z wyłączeniem prowadzonej przez nie działalności gospodarczej.
Działania społeczne
Zasady wolontariatu reguluje ustawa z 24 kwietnia 2003 o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Ustawa nie wprowadza żadnych wiekowych ograniczeń dla wolontariatu. Tak więc wolontariuszem może zostać zarówno senior, jak i osoba niepełnoletnia. W przypadku dzieci i młodzieży konieczna jest jednak zgoda opiekunów prawnych, najczęściej rodziców. Zgoda może być udzielona w formie odrębnego dokumentu lub może być fragmentem porozumienia zawartego pomiędzy stronami.
Organizacja i wolontariusz zawierają umowę wolontariacką, w której opisują zasady współpracy i zakres wykonywanej pracy. Trzeba pamiętać, że zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, osoba, która nie ukończyła 13. roku życia nie posiada zdolności do czynności prawnych, dlatego stroną porozumienia jest jego opiekun ustawowy. Osoba, która ukończyła 13 lat, ale nie osiągnęła pełnoletniości ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Bez zgody opiekuna porozumienie nie jest prawomocne.
Uczenie przez działanie
W praktyce wolontariusze poniżej 13. roku życia angażują się głównie w szkolnych kołach wolontariatu, a młodzież w wieku13-18 lat zaczyna często współpracę z różnymi organizatorami wolontariatu, np. z organizacjami pozarządowymi, ośrodkami pomocy społecznej, domami dziecka czy instytucjami kultury. Tego typu wolontariat pozwala na nawiązanie bliskich relacji z członkami danej społeczności i jest doskonałą okazją do szybkiego i bezpośredniego działania.
W ramach wolontariatu na rzecz środowiska lokalnego szkoły mogą nawiązać porozumienie z różnymi instytucjami, w których będą działać wolontariusze. W takim wypadku uczniowie nadal pozostają wolontariuszami szkolnego koła. Na podstawie porozumienia, jakie szkoła zawarła z określoną organizacją czy instytucją, dyrektor podpisuje porozumienia z wolontariuszami, określając miejsce działania, np. ośrodek pomocy społecznej.
Dzieci a empatia
Wolontariat wymaga określonych cech osobistych, takich jak empatia, odpowiedzialność, zdolność do pracy w zespole oraz gotowość do poświęcenia czasu i energii. Wolontariusze powinni być otwarci na nowe doświadczenia i gotowi do nauki. Ważne jest, aby byli elastyczni i potrafili dostosować się do potrzeb osób, którym pomagają. Dzieci uczą się ważnych wartości i umiejętności, które będą im towarzyszyć przez całe życie.
Ale pomaganie innym to różne nieprzewidziane sytuacje związane z dużym obciążeniem emocjonalnym młodego człowieka. Wolontariusze mogą spotkać się z problemami, które wymagają silnego wsparcia psychicznego. Dlatego ważne jest, aby przed rozpoczęciem działalności przygotować się psychicznie i być świadomym, że pomoc innym może być wyzwaniem. Praca na rzecz innych promuje pozytywne wartości w wychowaniu.
Wolontariat rodzinny
Aktywność międzypokoleniowa może się przejawiać we wspólnym działaniu społecznym. Wolontariat rodzinny polega na zaangażowaniu całej rodziny w aktywności społeczne i charytatywne. To rodzaj wolontariatu, który umożliwia wspólne działanie i naukę wartości takich jak empatia, życzliwość i solidarność. Niezależnie od tego, czy jest to pomoc potrzebującym w schronisku dla bezdomnych, udzielanie wsparcia w lokalnym ośrodku opieki czy nawet sprzątanie okolicy, wolontariat rodzinny daje możliwość niesienia pomocy i wspólnego spędzania czasu w atmosferze wzajemnego wsparcia.
Rodziny wolontariuszy działające razem na rzecz potrzebujących mogą organizować zawody sportowe i wycieczki, pomagać najmłodszym odrabiać lekcje czy asystować osobom niepełnosprawnym. Ważne, by połączyć chęci i pasje wolontariuszy z faktycznymi potrzebami beneficjentów pomocy. Dla jednych i drugich to wspaniała edukacja obywatelska, gdzie odpowiedzialność społeczna łączy się z osobistym rozwojem wolontariuszy.
Dzieci i młodzież lubią przebywać na świeżym powietrzu, a dbanie o środowisko to świetny sposób na połączenie edukacji z zabawą. Dlatego w przypadku wolontariatu rodzinnego świetnie sprawdzają się wspólne działania na rzecz środowiska, np. sprzątanie lasów, parków czy plaż, sadzenie drzew i kwiatów bądź zbiórki odpadów. Najmłodsi często mają naturalną miłość do zwierząt, a wolontariat w schronisku uczy ich odpowiedzialności. Warto więc pomyśleć o takich aktywnościach, jak wyprowadzanie psów na spacery, zbiórka karmy czy pomoc w organizacji adopcji zwierząt.
Lokalne akcje charytatywne
W Polsce istnieje wiele przykładów udanych działań charytatywnych, które angażują lokalne społeczności. Są to m.in. Szlachetna Paczka, w której społeczności lokalne przygotowują paczki dla rodzin w trudnej sytuacji materialnej, a także Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, której siła tkwi w lokalnych sztabach organizujących wydarzenia w całej Polsce.
Lokalne wydarzenia mobilizują mieszkańców do wspólnego działania na rzecz potrzebujących i ułatwiają regularne zaangażowanie. Dzięki nim dzieci szybciej widzą efekty swojej pomocy.
